Boşanma Davalarında Maddi ve Manevi Tazminat
Boşanma, karı ve kocanın sağ iken kanunda yazılı sebeplere dayanarak evliliklerini mahkeme kararı ile sona erdirmeleri demektir. Eşler arasındaki evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesi halinde bazı neticeler ortaya çıkmaktadır. Bunlardan birisi de boşanmanın mali sonuçlarından olan tazminattır.
Boşanma nedeniyle maddi ve manevi tazminat 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunun 174. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre boşanma sonucunda kusursuz ya da daha az kusurlu olan tarafın karşı taraftan maddi ve manevi tazminat taleplerinde bulunma hakkı vardır. Kusuru bulunmayan veya daha az kusurlu olan tarafın, kusurlu olan karşı tarafa açacağı bir dava ile veya boşanma sürecinde iken ibraz ettiği dilekçeler suretiyle bu talebini ileri sürmesi gerekmektedir.
Bu tazminat taleplerinin ayrıca bir dava açılmak suretiyle istenmesi halinde açılacak davaya boşanma nedeniyle tazminat davası denilmektedir. Davacı taraf maddi tazminat talebinde bulunabileceği gibi manevi tazminat talebinde de bulunabilmektedir. Şartların oluşması halinde tazminat davası kanalı ile davacı tarafın hem maddi hem manevi tazminat taleplerinde bulunması mümkündür.
Boşanmada Maddi Tazminat Nedir?
Boşanmaya neden olan olayların, beklenen veya mevcut bir menfaati zedelemesi halinde daha az kusurlu olan tarafın karşı taraftan maddi tazminat talep etme hakkı doğmaktadır.
Türk Medeni Kanunun 174/1. Maddesinde boşanmada maddi tazminat hususu özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre:
“Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.”
Mevcut menfaatler, tarafların evliliği devam ediyor olsaydı, kusursuz veya daha az kusurlu olan tarafın sağlamaya devam edeceği menfaatler anlamına gelmektedir. Eşin parasal bir zarara uğraması söz konusudur bu durumda. Örneğin; diğer eşin iş yerinde çalışarak elde edilen kazançlar mevcut menfaatlerdendir.
Beklenen menfaatler ise evliliğin devam etmesi halinde gelecekte sağlanacak yararlardır. Örneğin; eşin dul maaşından yoksun kalması.
Bu şekilde beklenen veya mevcut menfaatlerin zedelenmesi halinde talep üzerine maddi tazminata hükmedilmesi gerekmektedir.
Boşanmada Maddi Tazminatın Şartları Nelerdir?
Boşanmada maddi tazminat talep edilebilmesi için aranan şartlar şunlardır:
· Evlilik, mahkemenin boşanma kararı vermesi ile sona ermiş olmalıdır. Boşanma dışında farklı bir şekilde evliliğin sona ermesi halinde boşanma nedeniyle maddi tazminat söz konusu olmayacaktır.
· Kusursuz veya daha az kusurlu tarafın maddi tazminat talebinde bulunması gereklidir. Hâkimin, re’sen talep bulunmaksızın maddi tazminata karar vermesi mümkün değildir.
· Karşı tarafın kusurlu olması gerekmektedir.
Boşanma davalı tarafın kendisinin kusuru ile gerçekleşmemiş ise bu kişi hakkında tazminata hükmedilmesi beklenemez. Bu sebeple karşı tarafın kusurlu olması gerekmektedir. Maddi tazminat talep eden tarafın da kusurunun bulunması halinde, davalı tarafın daha ağır kusurunun bulunması gerekmektedir.
Ø Örneğin akıl hastalığından sebeple boşanmaya karar verilmiş ise burada karşı tarafa kusur yüklenemeyeceğinden kusur şartı gerçekleşmemiş olacaktır. Dolayısıyla maddi tazminata hükmedilmesi mümkün değildir.
Ø İki tarafın da kusursuz olduğu hallerde maddi tazminata hükmedilemez.
Ø Taraflar eşit kusurlu ise maddi tazminata hükmedilemez.
•Karşı tarafın kusurlu hareketi sonucunda davacının mevcut veya beklenen menfaatinin zedelenmiş olması gerekmektedir. Yani bir zarar ortaya çıkmalıdır.
•Boşanmaya sebep olan vaka ile ortaya çıkan zarar arasında bir bağ bulunmalıdır.
Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Belirlenir?
Kusursuz veya daha az kusurlu tarafın lehine, haksız olarak gerçekleşen boşanma ile katlanmak zorunda kaldığı maddi zorlukların ve kayıpların karşılığı olarak maddi tazminata hükmedilmektedir.
Medeni Kanunun 174/1. Maddesine göre ödenecek olan tazminat, uygun bir maddi tazminat miktarıdır. Burada tazminat miktarı hakim tarafından belirlenecektir. Maddi tazminatın miktarı, davacı tarafın tüm zararını karşılamayabilir, böyle bir zorunluluk yoktur. Hakim bu miktarı belirlerken tarafların maddi ve sosyal durumlarını inceleyip kusur derecelerini de değerlendirmektedir. Bu şekilde yaptığı incelemenin sonrasında uygun bir maddi tazminata hükmetmektedir.
Hakimin tazminat hesaplamasında dikkate aldığı ölçütlerden bazıları şunlardır:
-Yaşanılan toplumun genel yapısı, yaşam koşulları
-Tarafların evlilik sürecindeki durumları, olanakları
-Tazminat talep eden tarafın zedelenen bir menfaatinin olup olmadığı
-Tarafların eğitim düzeyleri
-Evliliğin devam süresine
-Tarafların boşanmadaki kusur derecesi
-Boşanma sebebiyle diğer eşin SGK imkanlarından yoksun kalıp kalmaması
-Oturulan evin durumu
-Aile bireylerinin yaşamsal özellikleri, alışkanlıkları
-Eşlerin gelir durumları
-Hakkaniyet ilkeleri
Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Ödenir?
Maddi tazminatın nakit şeklinde veya ayni şekilde ödenmesi mümkündür. Ayni şekilde bir ödeme için tarafların bu konuda anlaşmaları şarttır.
Türk Medeni Kanunun 176. Maddesine göre maddi tazminat toptan ödenebileceği gibi irat biçiminde ( belirlenen aralıklarla yapılan ödeme şekli) de ödenebilmektedir.
Boşanmada Manevi Tazminat Nedir?
Boşanmanın gerçekleşme nedeni olan olaylar sebebiyle kişilik hakları zarara uğrayan taraf karşı taraf, bu sebeple manevi tazminat talep etme hakkına sahiptir.
Türk Medeni Kanunun 174/2. Maddesinde boşanmada maddi tazminat hususu özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre:
“Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.”
Boşanmada Manevi Tazminatın Şartları Nelerdir?
Boşanmada manevi tazminat talep edilebilmesi için aranan şartlar şunlardır:
· Tarafların mahkemenin boşanma kararı ile boşanmış olması gerekmektedir. Boşanma dışında farklı bir şekilde evliliğin sona ermesi halinde boşanma nedeniyle maddi tazminat söz konusu olmayacaktır.
· Manevi tazminat yönünde bir talebin bulunması gereklidir. Hakim re’sen manevi tazminata karar veremeyeceği gibi talep miktarını aşan bir tazminata da hükmedemeyecektir.
· Boşanmaya sebebiyet veren olayların tarafın kişilik haklarını haksız olarak zarara uğratmış olması gerekmektedir.
· Manevi tazminat talep edilen karşı tarafın daha fazla kusuru olması gerekmektedir.
· Boşanma ile ortaya çıkan zarar arasında bir bağ bulunmalıdır.
Boşanmada Manevi Tazminat Miktarı Nasıl Belirlenir?
Boşanmada daha kusurlu olan tarafın karşı tarafın kişilik haklarını zedelemesi halinde talep üzerine hakim tarafından manevi tazminat ödemesine hükmedilmektedir.
Medeni Kanunun 174/2. Maddesine göre uygun bir miktarda tazminata hükmedilmesi gerekmektedir. Bu uygun miktarda tazminatı ise hakim takdir etmektedir. Manevi tazminat olarak paradan başka bir şeye hükmedilmesi mümkün değildir.
Hakimin bu tazminatı belirlerken dikkat edeceği bazı hususlar şunlardır:
- Kişilik haklarını zedeleyen saldırının niteliği, ağırlığı
- Tarafların sosyal ve ekonomik durumu
- Kusur durumu
- Hakkaniyet ilkeleri
Boşanmada Manevi Tazminat Nasıl Ödenir?
Manevi tazminatın ödenme şekli maddi tazminattaki gibi toptan yapılmaktadır ancak irat biçiminde yapılamamaktadır.
Manevi tazminat bölünememekte tek seferde ödenmesi gerekmektedir.
Ayni ödenmesi şeklinde bir hüküm kurulamamaktadır. Toptan, tek seferde ödenmesine hükmedilmektedir. Taksit şeklinde ödenmesine veya bölünerek ödenmesine karar verilmemektedir. ( TMK m. 176/2)
Manevi tazminatın kaldırılması veya miktarının değiştirilmesi mümkün değildir.
Boşanma Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Maddi ve manevi tazminat boşanmanın fer’isi niteliğinde bulunduğundan; maddi ve manevi tazminatların boşanma dava dilekçesiyle birlikte istenmesi mümkündür.
Dava dilekçesi ile beraber talep edilmemiş ise en geç cevaba cevap dilekçesi ile istenmesi gereklidir. Bu aşamaya kadar karşı tarafın muvafakati aranmaksızın talep edilebilir.
Bu aşamaların ardından ön inceleme duruşmasında da, karşı tarafın muvafakati bulunması halinde, maddi ve manevi tazminat talep edilmesi mümkündür. Maddi ve manevi tazminat taleplerinin bu şekilde boşanma davası sürecinde ileri sürülmesi halinde ayrıca bir harç ödenmesi gerekmeyecektir.
Boşanma davasının devam ettiği süreçte de ayrı bir dava şekilde maddi ve manevi tazminat davası açılması mümkündür.
Boşanmanın gerçekleşmesinin ardından da maddi ve manevi tazminat davası açmak mümkündür. Boşanma davasının kesinleşme tarihinden itibaren bir yıl süre ile boşanma sebebiyle maddi ve manevi tazminat davası açılabilmektedir. Bu şekilde ayrıca bir dava açılması halinde ekstra bir nispi harç ödenmesi gerekmektedir.
Boşanma Nedeniyle Açılacak Maddi ve Manevi Tazminat Davasında Görevli ve Yetkili Mahkemeler Hangileridir?
Boşanma davasındaki sebeplerden dolayı kişinin bir menfaatlerin zedelenmesi veya kişilik haklarının saldırıya uğraması halinde; maddi ve manevi tazminat taleplerini boşanma dava dilekçesi ile birlikte veya cevap dilekçesi ile birlikte talep etmesi mümkündür. Bu yolun kullanılmaması halinde boşanmanın kesinleşmesinden itibaren bir yıllık süre içinde de maddi ve manevi tazminat davası açabilmektedir. Yine boşanma davasının devam ettiği süreçte de ayrıca bir dava olarak maddi ve manevi tazminat davası açılarak bu zararların talep edilmesi mümkündür.
Bu şekilde maddi ve manevi tazminat taleplerinin boşanma sürecindeki dilekçeler ile ileri sürüleceği veya ayrıca bir dava açılması şeklinde ileri sürüleceği durumlarda görevli mahkeme; Aile Mahkemeleridir.
Maddi ve manevi tazminat talepleri boşanma davası süresince ileri sürülecek ise yetkili mahkeme söz konusu boşanma davasının görülmekte olduğu yer mahkemesi olacaktır.
Boşanma nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında yetkili mahkeme genel yetki kuralları çerçevesinde davalının ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesi olacaktır.
Daha fazla bilgi almak için:
Av. Beste Sanem Çorbacıoğlu ile iletişime geçiniz.
+905380909139
Comments